Белорусский народный календарь (Народны каляндар беларусаў)
Дисциплина: КультурологияТип работы: Реферат
Тема: Белорусский народный календарь (Народны каляндар беларусаў)
МІНІСТЭРСТВА
АДУКАЦЫІ
РЭСПУБЛІКІ
БЕЛАРУСЬ
БЕЛОРУСКІ
НАЦЫЯНАЛЬНЫ
ТЭХНІЧНЫ
УНІВЕРСІТЭТ
Кафедра: “Гісторы
сусветнай і айчыннай культуры”.
РЭФЕРАТ
на тэму: “Народны каляндар беларусаў”.
Выкана
ла
: Крупенько Ю.У.
2 курс
Мінск, 2002 г.
План.
Фарміраванне і эвалюцыя беларускага каляндара. Сувязь элементаў паганскай і хрысціянскай абраднасці.
Беларускія каляндарныя святы: зімовыя, вясновыя, летнія і восеньскія.
“Каб зразумець сябе сапраўдным чалавекам, уяв
ць
прыналежнасць да свайго роднага, белар
ускага, сла-
вянскага, зраз
умець свае месца ў с
усвеце, неабход-
на выв
учаць народныя каштоўнасц
i, тое, што стагод-
дзям
i стварал
i, выкарыстоўвал
захоўвал
нашы
продк
i ”.
Казакова
У кожнага народа спрадвек
у веўся свой каляндар,
у якiм з пакалення ў пакаленне перадавалiся м
удрасць, веды, вопыт жыццевых назiранняў. Мелi такi каляндар i белар
усы. Багацейшы д
ухоўны свет нашых продкаў, iх надзвычайны талент, яскравая фантазiя, г
умар адбiлiся ў абрадах i звычаях, г
ульнях i песнях, прыкметах i павер’ях. Белар
ускi працаўнiк прымаў
у памяцi шматлiкiя парады i забароны, выказаныя вобразным словам. Ен добра ведаў, калi можна весялiцца, а калi ўстрымлiвацца ад забаў, калi можна брацца за тую цi iнш
ую прац
у, а калi наадварот,
адкласцi яе, каб не нашкодзiць сабе i блiзкiм.
Каляндар ахоплiвае дзень за днем
увесь год, змяшчае ў сабе шматлiкiя абрады, звычаi, прыкметы, павер’i, прыказкi. Шматвякавы вопыт назапашаны многiмi пакаленнямi папярэднiкаў, быў для земляроба азб
укай i граматыкай
усяго яго жыцця. Перададзены ў спадчын
у, ен дапамагаў арыентавацца ў з’явах прыроды, ад якiх нярэдка залежаў
ураджай – крынiца iснавання селянiна,
усей яго сям’i.
Асобныя днi года i нават цэлыя перыяды ўстрымалiся селянiнам як сваеасаблiвы паказчык для прыняцця тых цi iншых мер
у гаспадарчых справах.
Многiя з гэтых дзен акр
ужалiся магiчнай таямнiчасцю, шэрагам патрабаванняў, пар
ушэнне якiх, ва ўяўленнi сялян, магло прынесцi шмат шкоды. Там
у так трывала ўрасталi ў свядомасць людзей карэннi розных прыкмет, вераваняў i прымхаў.
Кожны дзень года ў хрысцiянскiм календары (як праваслаўным, так i каталiцкiм), быў запоўнены iменамi святых, прарокаў, апосталаў, пак
утнiкаў. Не ўсе яны, зраз
умела,
адзначалiся ў б
удзенным жыццi роўнай ўвагай. Адны даты праходзiлi з
усiм непрыкметна; з др
угiмi звязаны пасобныя павер’i , парады выконва
ць цi, наадварот, не выконваць т
ую цi iнш
ую прац
у; трэцiя шанавалiся як вялiкiя святы i былi акр
ужаны абавязковымi ўрачыстымi абрадамi.
Белар
ускi народны каляндар раскрывае перад намi складаны светапогляд белар
ускага селянiна, яго глыбокае веданне прыроды i любоў да яе, цягавiтасць да працы, дэманстр
уе багатыя творчыя здольнасцi, невычэрпн
ую фантазiю, палет дапытлiвай д
умкi.
Слова “каляндар” паходзi
ць ад старажытнарымскага “календы” (“
calendae
”), што азначала: першыя чыслы кожнага месяца (днi
маладзi
ка). Найменне адпавядае i
слову “каляндарыум” – кнi
га, куды запi
свалi
ся даўгi
, працэнты па якi
х патрэбна было плацi
ць,
маладзi
ковыя днi
Месяцавыя (“л
унныя”) меры час
у – найстаражэйшыя. Лiк час
у толькi па зварот
у Месяца, што iснаваў
у першабытным грамадстве, называўся месяцавым каляндаром. Дагэт
уль захавалася ў побыце сялян завядзенка пачатак розных работ с
уадносiць з пэўнымi квадратамi Месяца: маладзiк, веташок, падпоўня, поўня, зыход i г.д. Развiцце земляробства,
жывелагадоўлi прывяло першабытнага чалавека да
карыстання i большымi храналагiчнымi мерамi: сезонамi, гадамi. Так з’явiлiся ў старажытным свеце сонечна i сонечна-месяцавы каляндары. Апошнi ўжо змяшчаў некалькi
месяцавых параў (прыблiзна 12,4). Праз шэраг гадоў
дадавалi цэл
ую месяцав
ую пар
у, каб прыблiзiць месяцавы год да сонечнага.
Чалавецтва на працяг
у свайго iснавання ўдасканальвала меры час
у, каб каляндар лепш адпавядаў астранамiчнамў год
У 46 годзе да н.э.
у Старажытным Рыме, дзе дзейнiчаў складаны i нязр
учны сонечна-месяцавы кал...